Η ζωή είναι το βιβλίο των συναισθημάτων μου

Πόσο σημαντικά και χρήσιμα μας είναι όλα τα συναισθήματα! Είτε είναι δυσάρεστα, είτε είναι ευχάριστα, όλα είναι δικά μας και ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ  που τα νιώθουμε. Με αυτό το σύνθημα συνεχίσαμε να ασχολούμαστε με τη θεματική "Εαυτός". Για παράδειγμα,  ΕΙΝΑΙ ΕΝΤΑΞΕΙ να νιώθω θυμό ή ζήλια ή φόβο. Το θέμα είναι να βρω έξυπνους τρόπους να εκφράζω τα όποια συναισθήματά μου, χωρίς να στενοχωρώ ή να πληγώνω τους άλλους! Πολύ βοηθητικά σε αυτή τη διαδρομή ήταν και τα  βιβλία. Σας αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά:

• Όταν θυμώνω
• Όταν φοβάμαι
• Η παλέτα των συναισθημάτων
• Οι λέξεις δεν είναι για να πληγώνουν
• Τα χέρια δεν είναι για να δέρνουν
• Είναι εντάξει!
• Ο βάτραχος φοβάται

Πώς μπορώ λοιπόν να εκφράσω τον θυμό μου (που είναι εντάξει να τον νιώθω, δεν είμαι κάποιο τέρας, ας μην γεμίζουμε με ενοχές τα παιδιά μας) χωρίς όμως να πληγώσω τους άλλους; Μπορεί να νιώθω σαν ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί και θέλω να κάνω πράγματα δυσάρεστα.  Δεν το κάνω όμως. Τι μπορώ να κάνω;

• Να απομακρυνθώ για λίγο και να ηρεμήσω
• να πάρω 5-10 βαθιές ανάσες
• να διαβάσω το αγαπημένο μου βιβλίο
• να παίξω με το αγαπημένο μου παιχνίδι
• να τρέξω ή να χορέψω
• να χτυπήσω ένα μαξιλάρι
• να πάω στη γωνιά χαλάρωσης που μπορεί να έχω φτιάξει
• να ζωγραφίσω το συναίσθημά μου και ό,τι με ενόχλησε
• να πω ότι θύμωσα και να το εκφράσω με λέξεις
• να μιλήσω σε έναν μεγάλο
• να ζητήσω μια αγκαλιά
• και πάρα πολλά άλλα δημιουργικά που μπορώ να κάνω
• Φτιάξαμε τη γωνιά της ηρεμίας . Εκεί τοποθετήσαμε και τις καρτέλες του λύκου Ζαχαρία για τα συναισθήματα (εδώ) Κάρτες επίλυσης συγκρούσεων (εδώ)

 

 

Και μετά από λίγο το συναίσθημα περνάει. Δεν κρατάνε πολύ τα συναισθήματα. Και είναι βοηθητικό να έχω τις σωστές λέξεις για να μπορέσω να εκφράσω ακριβώς αυτό που νιώθω. Δεν είναι όλα Λύπη! Όχι, υπάρχει κάτι λιγότερο που λέγεται Στενοχώρια και κάτι περισσότερο που λέγεται Θλίψη. Δεν είναι όλα Θυμός. Υπάρχει ο λιγότερος εκνευρισμός και η περισσότερη Οργή.

Αυτό προσπαθήσαμε κι εμείς αυτές τις μέρες, να δώσουμε στα παιδιά... τα εργαλεία/λέξεις και μαζί τους να βρούμε ευφάνταστους τρόπους διαχείρισης των δυσάρεστων συναισθημάτων. Γιατί τα συναισθήματα τους δεν είναι κακά ή καλά, δεν είναι θετικά ή αρνητικά αλλά έχει να κάνει με το πως τα βιώνουν: ΕΥΧΑΡΙΣΤΑ ή ΔΥΣΑΡΕΣΤΑ.

Τελειώνουμε την πρόταση: Ένιωσα χαρά/θυμό/ζήλια όταν….. Και χρησιμοποιούμε ΑΟΡΙΣΤΟ στην πρόταση διότι δεν είναι δεσμευτικό κάθε φορά να νιώθουμε το ίδιο συναίσθημα, αφού ούτως ή άλλως ένα βίωμα είναι πάντοτε μοναδικό και ανεπανάληπτο!

Φτιάξαμε την παλέτα των συναισθημάτων με τα πολλά χρώματα, όπως πολλά είναι και τα συναισθήματά μας. Συνθέσαμε  και το βιβλίο των συναισθημάτων (των βιωμάτων). Τι βίωσα και πώς το διαχειρίστηκα.

 

 

Κάναμε και πειράματα. Οι λέξεις που πληγώνουν είναι σαν την οδοντόκρεμα. Όταν βγουν δεν μπορούν να ξαναμπούν (στο σωληνάριο). Τι μπορώ να κάνω για να καθαρίσω λίγο τις πληγές που μπορεί να προκάλεσα; Με κάθε Συγνώμη ή φιλική κουβέντα καθαρίζαμε και λίγο από την οδοντόκρεμα!

Το δεύτερο πείραμα ήταν με τους πίνακες ζωγραφικής: τα παιδιά κλήθηκαν να τοποθετήσουν σε όποιον πίνακα ήθελαν μία μάρκα με ένα συναίσθημα. Και τι παρατηρήσαμε; Πώς στον ίδιο πίνακα άλλο παιδί είχε τοποθετήσει το θυμό, άλλο το φόβο, άλλο τη χαρά, άλλο τη ντροπή κ.ο.κ. Τι μάθαμε από αυτό; Πως ο καθένας από εμάς νιώθει τελείως διαφορετικά συναισθήματα για το ίδιο γεγονός που μπορεί να συμβεί. Άλλος μπορεί να φοβηθεί όταν δει ένα παιδί να μιλάει με αγένεια σε ένα άλλο παιδί, άλλος μπορεί να ντραπεί, άλλος μπορεί να θυμώσει, άλλος να λυπηθεί, κάποιος ακόμα και να χαρεί. Όλοι μας νιώθουμε διαφορετικά συναισθήματα γιατί είμαστε διαφορετικοί. Το θέμα είναι πως τα διαχειριζόμαστε και πως αντιμετωπίζουμε μία κατάσταση!

   

Τα συναισθήματα του λύκου Ζαχαρία

Κάρτες της Helene La Branche που μετέφρασα για την αναγνώριση συναισθημάτων με τον λύκο Ζαχαρία των Orianne Lallemand - Éléonore Thuillier

 Περισσότερα για τα συναισθήματα του λύκου Ζαχαρία εδώ και εδώ.

"Είναι εντάξει"!!!! (Ό,τι κι αν νιώθω)

Στο μακρινό 2005-2006 είχα κάνει ένα πρόγραμμα συναισθηματικής αγωγής (πολύ πριν από το πρόγραμμα  "Βήματα για τη ζωή") με όλη του την ουσία και τον άξονα στον τίτλο: "Είναι εντάξει! (Ό,τι κι αν νιώθω). Βασισμένο στη θεωρία του Paulo Freire  με τις αξίες της  Eleutheropedie του Daniel Le Bon και την πρακτική εφαρμογή του θεατρικού παιχνιδιού του Λάκη Κουρετζή και κυρίως του θεάτρου του καταπιεσμένου του Augusto Boal.

Αυτό το "Είναι εντάξει"  να νιώθω οποιοδήποτε συναίσθημα δυσάρεστο ή ευχάριστο, το έχω δεχθεί κι εγώ σαν δώρο από την Έρση Ζαράγκαλη. Δεν υπάρχει λόγος να νιώθω τύψεις επειδή ένιωσα θυμό (η διαφοροποίηση είναι στο πως μπορώ να τον εκφράσω). Τώρα πια έχουμε αρχίσει να το συνειδητοποιούμε. Τότε τα δυσάρεστα συναισθήματα αντιμετωπίζονταν ως "ταμπού", ως κάτι κακό που μπορεί να νιώσει ένα παιδί π.χ. να ζηλέψει το μωράκι που ήρθε ή να θυμώσει με τη μαμά που το γέννησε. Ενίοτε αυτό το πρόγραμμα το έκανα κι άλλες χρονιές μέσα στην τάξη. Ενδεικτικές και ελάχιστες δραστηριότητες μπορείτε να δείτε εδώ και  εδώ.

Αυτή λοιπόν τη  φράση  τη χρησιμοποιούσα πολύ και το 2006-2007 που είχα τη τύχη να συνεργαστώ στο νηπιαγωγείο Πυθαγορείου με τη νεοδιόριστη και εξαιρετική συνάδελφο Αντιγόνη Τσίτσιλα. Έκτοτε η Αντιγόνη έφυγε από τη Σάμο, κι εκτός των άλλων ξεκίνησε να γράφει πολύ ενδιαφέροντα βιβλία για παιδιά και ενηλίκους. 

Πριν λίγες μέρες με πολύ χαρά και μεγάλη συγκίνηση έμαθα από την ίδια ότι το τελευταίο της βιβλίο για παιδιά είναι εμπνευσμένο ακριβώς από αυτή τη φράση και ουσία. Το βιβλίο της λοιπόν "Είναι εντάξει" ασχολείται ακριβώς με τα συναισθήματα των παιδιών και κυρίως την αποδοχή των συναισθημάτων, ΟΛΩΝ των συναισθημάτων και όπως μου είπε, το εμπνεύστηκε από εκείνη την εποχή που με άκουγε να το χρησιμοποιώ συχνά. Ομολογώ ότι συγκινήθηκα και θυμήθηκα τους ομόκεντρους κύκλους και κυματισμούς του Ίρβιν Γιάλομ.

Είχα την τύχη να το διαβάσω (και μάλιστα με προσωπική αφιέρωση) και το βρήκα εξαιρετικό (μαζί με την εικονογράφηση της Ιωάννας Καλοστεφάνου). Περνάει ακριβώς αυτό το ανθρώπινο μήνυμα στα παιδιά αλλά και στους μεγάλους: αποδέχομαι τα συναισθήματά μου, είναι δικά μου και τα ευχάριστα και τα δυσάρεστα, είναι κομμάτι από εμένα και αυτά. Αν τα απορρίψω ή τα φορτώσω με ενοχές είναι σαν να μην αποδέχομαι τον εαυτό μου. Το πως θα τα εκφράσω ή θα τα διαχειριστώ είναι άλλο κομμάτι. Η αρχή γίνεται με την αναγνώριση (και η γνώση της σωστής λέξης είναι σημαντική και βοηθάει στη συναισθηματική έκφραση π.χ. δεν είναι το ίδιο η στενοχώρια με τη λύπη ή ο θυμός με την οργή κ.λ.π.) και με την ΑΠΟΔΟΧΗ, με την καλοπροαίρετη υποδοχή και αποδοχή. Πόσο μα πόσο σημαντικό! Και βέβαια τα συναισθήματά μας δεν είναι ούτε αρνητικά, ούτε θετικά! Τα συναισθήματα είναι  συναισθήματα, κάποια τα βιώνουμε ευχάριστα και κάποια δυσάρεστα.

Όλα τα παραπάνω πραγματεύεται το βιβλίο της Αντιγόνης. Μάλιστα στο τέλος έχει πολλές και ενδιαφέρουσες προτάσεις δραστηριοτήτων με το πολύ ιδιαίτερο "φιδάκι των συναισθημάτων". Εδώ μπορείτε να δείτε κάποιες σελίδες από το εσωτερικό.

Είναι μεγάλη μου χαρά που έφτασε στα χέρια μου και το διάβασα, και κυρίως που περνάει αυτή την απλή αλλά πανανθρώπινη αλήθεια... 

Ε Ι Ν Α Ι   Ε Ν Τ Α Ξ Ε Ι !!!!

Καλοτάξιδο Αντιγόνη😊

 

 

Φιλία , εγώ μέσα από εσένα

Ποιος θα ήμουν εγώ αν δεν είχα οικογένεια και φίλους; Υπάρχω μέσα από εσένα (πρφρ. Paul Ricoeur), μέσα από ένα ΕΣΥ και μπορώ να δω τον εαυτό μου (και  να τον προσδιορίσω αν το επιλέξω) μέσα από τα μάτια σου, είτε είσαι γονιός, είτε είσαι φίλος.

Σε αυτό λοιπόν το φιλοσοφικό πλαίσιο ασχοληθήκαμε και με τη φιλία, την αρμονική και συνεργατική εταιροπρόσωπη   συν-ύπαρξη μέσα στο κοινωνικό πλαίσιο.

Μερικές από τις δραστηριότητες με τις οποίες ενδυναμώσαμε τη σχέση εγώ-εσύ:

• παίξαμε και δουλέψαμε σε ζευγαράκια
• δοκιμάσαμε να ανακαλύψουμε το φίλο μας με κλειστά μάτια
• λάβαμε μία επιστολή από το ομορφότερο ψαράκι του ωκεανού και μάθαμε τι είναι το γράμμα
• διαβάσαμε παραμύθια που μας έδωσαν την αφορμή να αναστοχαστούμε  για τη φιλία και τη σημασία της π.χ. "Ο λύκος Ζαχαρίας θέλει να είναι πάντα πρώτος", "Ασημάκης, το πολύχρωμο ψαράκι" "Ένας για όλους και όλοι για έναν"  κ.ά.
• μιλήσαμε για τις φιλικές συμπεριφορές, αυτές που μας βοηθάνε να κάνουμε καινούριους φίλους και τις συμπεριφορές, με τις οποίες -αν δεν προσέξουμε- μπορεί και να τους χάσουμε
• Βρήκαμε πολλές ευκαιρίες να γνωρίσουμε νέους φίλους μέσα στην τάξη, να τους ζωγραφίσουμε και να κάνουμε δημιουργικές κατασκευές όπως: α. Κολάζ/αφισάκι με τον Ασημάκη όπου το κάθε παιδί ζωγράφισε σε ένα από τα λέπια του τους φίλους του/τον-την φίλο-η β. φτιάξαμε το βιβλίο των φίλων γ. ζωγραφίσαμε  σε καρδιά  αλλά και γύρω από τον Ασημάκη τους φίλους μας δ. κατασκευάσαμε το βραχιόλι της φιλίας με τον Ασημάκη
• Με τα φιλαράκια μας αρχίσαμε να μαθαίνουμε να συνεργαζόμαστε και να παίζουμε σε δυάδες bingo παρατήρησης αλλά και ταύτισης αριθμών από το 1-5 και 1-10
• Με τα φιλαράκια μας βάλαμε ουρίτσες σε πουλάκια (μανταλάκια τόσα όσα ο αριθμός που δηλώνει το κάθε πουλάκι)
• Βάλαμε στον Ασημάκη τα σωστά σχήματα αλλά και τόσες μπουρμπουληθρες όσες μας δήλωνε ο αριθμός
• ταξινομήσαμε σενάρια συμπεριφορών σε φιλικές και μη

Περισσότερες δραστηριότητες και προτάσεις με τον Ασημάκη, το ψαράκι της φιλίας εδώ. 

Το πλαίσιο για την επιστολή που μπορείτε κι εσείς να διαχειριστείτε από εδώ.

Το βιβλιαράκι των φύλλων μπορείτε να το εκτυπώσετε μπρος πίσω οπότε βγαίνει ένα μονοσέλιδο Α5 

 

 

Βάλε τα φτερά της ουράς στα πουλάκια: https://frompond.blogspot.gr/2013/10/pin-tail-on-bird.html

Ο καιρός των συναισθημάτων μου

Και φέτος, με μεγάλη μας χαρά υποδεχθήκαμε από τον Φάρο την κυρία Φρόσω Μακρή και την κυρία Ευαγγελία Αμπαζή για να μιλήσουμε και να παίξουμε για τα συναισθήματα.  Λόγω ιώσεων ήμασταν σχεδόν οι μισοί αλλά το απολαύσαμε διπλά!

Στην αρχή γνωριστήκαμε και μιλήσαμε λίγο για τα συναισθήματα και τι μπορεί να είναι.

Ύστερα παρομοιάσαμε την καρδιά μας με τον ουρανό που τον διέπουν διάφορα καιρικά φαινόμενα. Πότε σύννεφα, πότε λιακάδα, πότε καταιγίδα, πότε ήλιος και βροχή. Έτσι τα παιδιά διάλεξαν διάφορα καιρικά φαινόμενα ανάλογα με το συναίσθημα και μας τα παρουσίαζαν. Έπειτα συζητάγαμε πως μπορούμε να τα διαχειριστούμε.

Η λύπη σαν συννεφάκι βροχής

Ο θυμός σαν κεραυνός

Ο φόβος σαν μοβ τρεμουλιαστό σύννεφο της δύσης

Η ζήλια/αηδία που είναι σαν σύννεφο μπρόκολου, που είπε μία μικρή μας

Ο ήλιος παρέα με τη χαρά

Όμως κάποιες φορές στον ουρανό υπάρχουν και σύννεφα και ήλιος, όπως κι εμείς μπορεί να μην νιώθουμε μόνο ένα συναίσθημα αλλά πολύ περισσότερα. Όπως επίσης, ένα ευχάριστο συναίσθημα μπορεί να διαδεχτεί ένα δυσάρεστο συναίσθημα, σαν τα σύννεφα που κυνηγιούνται στον ουρανό.

Κι ένα συναίσθημα που αφήσαμε για το τέλος ήταν η αγάπη. Το κάθε παιδί που έπαιρνε τη δική του καρδούλα έλεγε τι αγαπά και ποιον.

Όταν ολοκληρώσαμε το εργαστήρι δώσαμε υπόσχεση να ξανασυναντηθούμε μέσα στη χρονιά και να παίξουμε μαζί με τις κυρίες Μακρή και Αμπαζή. Ο ενθουσιασμός έφερε χειροκροτήματα.

Για μια ακόμα φορά ευχαριστούμε από καρδιάς τον Φάρο για την αγαστή συνεργασία όλα αυτά τα χρόνια.