Διδασκαλία ποίησης

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ

Είχα την μεγάλη τύχη να διδαχθώ στο Διδασκαλείο Ρόδου από τον κύριο Γιάννη Παπαδάτο, το πως να διδάσκω ένα ποίημα στο νηπιαγωγείο. Χρησιμοποίησα στην τάξη τις προτάσεις του και πραγματικά το αποτέλεσμα ήταν μοναδικό. 

Ασχοληθήκαμε κυρίως με τα ποίηματα του Ελύτη και του Ρίτσου και καταλήξαμε να φτιάξουμε τη δική μας ποιητική συλλογή, η οποία θα εκδοθεί μάλιστα στο τοπικό περιοδικό "Τηγάνι".

ΕΛΥΤΗΣ

ΡΙΤΣΟΣ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.   Φέρνω φωτογραφίες/ εικόνες  (διάφορες)  που να είναι λέξεις του ποιήματος. Τι βλέπετε στις εικόνες;

2.  Δίνω π.χ. ένα τζιτζίκι. Κι αν βάλω δίπλα ένα μοσχαράκι τι μπορούν να κάνουν;   (Π.χ. μπορούν να κουβεντιάσουν).

3.  Γράφουμε ή ηχογραφούμε τη/τις φράσεις μία – μία } βγαίνει ένα άλλο ποίημα.

4.  Το εικονοποιούμε αν θέλουμε, το καταγράφουμε, το τυπώνουμε το δικό μας ποίημα. Το δραματοποιούμε, του βάζουμε μουσική, το κάνουμε ταινιάκι.

5.     Έπειτα λέμε στα παιδιά: για να δούμε τι έγραψε ο συγκεκριμένος ποιητής με τις ίδιες εικόνες.

6.  Μπορούμε να δραματοποιήσουμε και το γνωστό ποίημα.

*  Επίσης, εγώ δύο από τα έξι ποίηματα που δουλέψαμε τα είχα φτιάξει στον υπολογιστή ως παρουσιάσεις χρησιμοποιώντας τα τραγούδια που υπήρχαν (Θαλασσινό Τριφύλλι και Μαρίνα). Επιπλέον, τους έφτιαξα ένα παιχνίδι με προβολή παρουσίασης, βάζοντας το ψαράκι ΝΕΜΟ να αναζητά το θαλασσινό τριφύλλι και ν' ανακαλύπτει τον Ελύτη. (Αν τα καταφέρω θα το ανεβάσω).

Σας παραθέτω τα ποιηματάκια που φτιάξαμε με τα παιδιά και που κυκλοφόρησαν σε έντυπη μορφή. Υπενθυμίζω ότι τα έγραψαν πριν διαβάσουν τα αυθεντικά ποιήματα.

Στη Σάμο ήτανε τα πράσινα χαλίκια και ο ήλιος τα έκαψε όταν έβγαινε και ξημέρωνε.

Μετά ήρθε η αγάπη και είδε τα χαλίκια καμένα και τα σκοτεινά τα φύκια.

Η αγάπη βούτηξε βαθιά στο πέλαγος και είδε το θαλασσινό τριφύλλι.

Τα τελώνια αγκάλιασαν την αγάπη και ήρθανε 1000 αηδόνια να τραγουδήσουν.

Ξέφυγε ένα αηδόνι και πήγε σ’ ένα γεωργό και φύτεψε ένα φιλί.

28-2-2012

*Σύνθεση ποιήματος με αφορμή τις λέξεις από το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη «Το θαλασσινό τριφύλλι».

 

Η ΜΑΡΙΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΑΥΓΕΡΙΝΟΥ

Η Μαρίνα πέταξε ψηλά και χάθηκε μέσα στη νύχτα.

Είδε το πράσινο αστέρι και το φως του Αυγερινού.

Είδε τα περιβόλια και κατάλαβε ότι είναι το χωριό της.

Ήρθαν περιστέρια και φοβήθηκε.

Χάιδεψε έναν βασιλικό και μοσχοβόλησε ο τόπος.

Τότε ένα άγριο περιστέρι μύρισε το χέρι της.

Της χάρισε δυόσμο και λουΐζα που ανέβαινε ως τον ουρανό. Σκαρφάλωσε η Μαρίνα και συνάντησε τους Αρχαγγέλους που κάθονταν πάνω στ’ αστέρια στην άκρη τ’ ουρανού.

Της χάρισαν ένα κρίνο.

Όταν ξημέρωσε κατέβηκε και ήπιε νερό απ’ το πηγάδι το βαθύ.

Γλίστρησε ο κρίνος απ’ το χέρι της, έπεσε και φύτρωσε δίπλα σε μια βρύση.

29-2-12

* Σύνθεση ποιήματος με αφορμή τις εικόνες του ποιήματος «Μαρίνα», του Οδυσσέα Ελύτη.

ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΟ ΦΩΤΕΙΝΟ ΑΣΤΕΡΙ

Είχα πάει στα βουνά.

Πήρανε φωτιά τα χέρια μου εκεί.

Έχτισα στην κορυφή τους ένα φτωχικό σπιτάκι.

Ήρθε ο χειμώνας και παίζαμε μαζί με την Πούλια.

Είδαμε 7  Μάγιες.

Η σοδειά μου πήρε χιόνι απ’ το χειμώνα.

Το χιόνι έπεσε και πάνω στα μαλλιά της Πούλιας.

Σταμάτησε πια να παίζει μαζί μου κι έφυγε.

Κι έμεινα μόνος.

1-3-12

* Σύνθεση ποιήματος με αφορμή τις λέξεις από το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη «Μάγια».

 

ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΦΟΒΗΘΗΚΑΝ

Είχε πιάσει φωτιά ο ουρανός

κι οι άγγελοι τρομάξανε.

Τους Είδε η Πορτοκαλένια

και πήγε να τους σώσει.

Πέταξε μαζί με τα χελιδόνια

φέρνοντας του πελαργού τον κρύσταλλο,

χαμόγελα από κοπελιές.

Κι οι άγγελοι χαρήκανε,

γυρίσανε στον ουρανό.

Με τα φτερά τους έσβησαν τη φωτιά,

χάρισαν δώρο στην Πορτοκαλένια

την ομορφιά του παγονιού

και τη λάμψη του σπαθιού.

2-3-12          

*Σύνθεση ποιήματος με αφορμή τις λέξεις από το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη «Η Πορτοκαλένια».

 

ΚΑΙ Ο ΗΛΙΟΣ ΧΑΜΟΓΕΛΑΣΕ

Ένας ευτυχισμένος Απρίλης

έχτισε τη φωλιά του στη Σάμο.

Ήταν ένα λιόγερμα

που μέσα του έκρυβε έναν άγγελο.

Είδε στα φώτα των νερών

πως κάποιος τον περίμενε.

Κι ήταν ο Μάης ο αδερφός του

που φόραγε το πέλαγος για μπλε πουκάμισο

και τον ήλιο για χρυσό σακάκι.

Του ’φερε βιολετί σταφύλια για να φάει.

Τότε χαμόγελα ακούστηκαν σε όλο το νησί μέχρι τον ήλιο, τόσα πολλά που γελάσανε όλα τα παιδιά στον κόσμο.

5-3-12

*Σύνθεση ποιήματος με αφορμή τις λέξεις από το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Πρωινό άστρο» «Έχω ένα πουκάμισο»

 

Ο Αυγερινός είδε έναν μετεωρίτη.

Μύρισε το βασιλικό που ΄χε πάνω του.

Έπεσε σ’ ένα βουνό και μάζεψε δυόσμο.

Τον άπλωσε παντού

και γέμισε ο κόσμος αστέρια.

Ένας κρίνος ήρθε και του μίλησε.

Του ’πε τι πέρασε όλον αυτό τον καιρό

κι από τα δάκρυά του έπιασε φωτιά ο κόσμος.

Φύτρωσε μια λουΐζα στα μαλλιά του Αυγερινού.

5-3-12

*Σύνθεση ποιήματος με αφορμή τις  μπερδεμένες λέξεις από τα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη «Μαρίνα», «Μάγια», «Θαλασσινό Τριφύλλι».

Δραστηριότητες "Είναι Ο.Κ."

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΤΟΥ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟΥ  Π Υ Θ Α Γ Ο Ρ Ε Ι Ο Υ

« Ε Ι Ν Α Ι   Ε Ν Τ Α Ξ Ε Ι  (Ο,ΤΙ ΚΙ ΑΝ ΝΙΩΘΩ)! ! !»

2011-2012

ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΝΗΠΙΑΓΩΓΟΣ: ΜΑΡΙΑ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ

ΣΥΝΟΛΟ ΝΗΠΙΩΝ: 12

 

ΣΤΟΧΟΙ

            Επέλεξα να δουλέψω το κεφάλαιο «Συναισθήματα - Έκφραση κι επικοινωνία» με τα παιδιά του Νηπιαγωγείου γιατί πιστεύω πως συνήθως κανείς δεν αφιερώνει χρόνο για να ρωτήσει τα παιδιά τι ένιωσαν. Μπορεί να τα ρωτήσουν τι έφαγαν, τι έκαναν, τι έμαθαν, τι ζωγράφισαν, τι κατασκεύασαν αλλά τι ένιωσαν σπανίως, έως καθόλου. Κι αυτό σε μια κοινωνία που όλο και λιγότερο ασχολείται με την καρδιά, με την ψυχή, με τον άνθρωπο εντέλει!

            Οι στόχοι μου με τα παιδιά ήταν οι εξής:

1. να μπορούν τα παιδιά να αναγνωρίζουν βασικά συναισθήματα, όχι μόνο λεκτικά αλλά και βιωματικά
2. να τους δίνεται η δυνατότητα να τα εκφράσουν
3. να εκπαιδευτούν στο να τα επικοινωνούν με διάφορους τρόπους
4. να εκπαιδευτούν στο να φροντίζουν τη συναισθηματική τους ανακούφιση  και υγεία αλλά και το μοίρασμα της μοναξιάς ενός βιώματος με κάποιον άλλον
5. να μάθουν τα παιδιά να αποδέχονται τα όποια συναισθήματα βιώνουν είτε δυσάρεστα είτε ευχάριστα και να αναγνωρίζουν στους άλλους το δικαίωμα να τα βιώνουν και εκείνοι
6. να μάθουν να συζητάνε τις διενέξεις μεταξύ τους, να δηλώνουν το συναίσθημά τους, να βρίσκουν δημιουργικούς τρόπους να το εκφράσουν και λύσεις που θα τους κάνουν να νιώσουν καλύτερα
7. να ενισχύσουν την αυτοεκτίμησή τους και να μάθουν να αποδέχονται την όποια ταυτότητά τους
8. να χτίσουν νέες σχέσεις μέσα στην ομάδα αλλά και εκτός, και να ενισχύσουν τις ήδη υπάρχουσες διαπροσωπικές σχέσεις τους
9. να ωριμάσουν συναισθηματικά και ν’ αντιμετωπίζουν τη ζωή με λιγότερο φόβο.

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ

 ΚΑΡΕΚΛΕΣ ΜΙΛΑΩ – ΑΚΟΥΩ

           

    Σχεδόν από τις πρώτες μέρες του σχολείου υπάρχουν στην τάξη δύο καρέκλες «Μιλάω – Ακούω». Στη μία είναι κολλημένο ένα στόμα και στην άλλη ένα αυτί. Όποτε υπάρχει μια αντιπαράθεση τα παιδιά εκπαιδεύονται να τη λύνουν σε αυτές τις καρέκλες και να ανταλλάσσουν ρόλους ομιλητή-ακροατή. Η οδηγία είναι ή ίδια κάθε φορά: Ομιλητής Α: «Πες το συναίσθημα που ένιωσες. Γιατί το ένιωσες;». Ο ακροατής γίνεται ομιλητής και λέει τα δικά του συναισθήματα. Ομιλητής Β: «Τώρα που άκουσες το συναίσθημα του φίλου σου, τι ένιωσες; Γιατί το ένιωσες; Εσύ τι λες ότι έγινε; Τι ένιωσες και γιατί;» Αλλάζουν για τρίτη φορά θέσεις και ο ομιλητής Α ξαναπαίρνει το λόγο, όπως και ο Β, μέχρι να λυθεί η αντιπαράθεση. Επίσης έχουν τη δυνατότητα εκεί να συζητήσουν άλλα πράγματα που μπορεί να τους έχουν ενοχλήσει στο σπίτι.

          

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ – ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ - ΕΓΩ

1. Ελεύθερη κίνηση- ταξίδι με έναν αόρατο αγαπημένο τους πρόσωπο με μουσική υπόκρουση το «Χαμόγελο της Τζοκόντας» του Μάνου Χατζιδάκι.

2. Παραμύθι: «Ο ερωτευμένος βάτραχος» του Μαξ Βέλθουις και συζήτηση για τον αόρατο αγαπημένο που συνταξίδεψε μαζί τους μουσικά.

3. «Αχ, γιατί να είμαι γάτα!» της Μαριανίνας Κριεζή και παίζουμε τους ρόλους:

• Τι άλλο θα ήθελα να είμαι;
• Ποιο είναι το αγαπημένο μέρος του σώματός μου; Το χαϊδεύω τρυφερά. Αγκαλιάζω τον εαυτό μου.
• Ποιο είναι το αγαπημένο μέρος του σώματος του φίλου μου απέναντι; Αγκαλιαζόμαστε.

4. Το μαγικό κουτί με τον καθρέπτη:

• Ανακαλύπτω μέσα στο κουτί ένα μοναδικό και ξεχωριστό ανθρωπάκο, πολύ αγαπημένο.
• Ζωγραφίζω αυτόν τον ξεχωριστό άνθρωπο: ΕΜΕΝΑ.

5. Φέρνω στην τάξη το αγαπημένο μου αντικείμενο και το παρουσιάζω.

6. Δραματοποίηση του βιβλίου του Λεό Μπουσκάλια: «Επειδή είμαι άνθρωπος».

7. Ζωγραφίζω αυτά που μπορώ να κάνω επειδή είμαι άνθρωπος.

8. Γράφω και ζωγραφίζω όσα αγαπώ.

9. Κατασκευάζω με πλαστελίνη τον αγαπημένο μου άνθρωπο, ΕΜΕΝΑ.

 

10. Παραμύθι: «Είμαι ένας βάτραχος μικρούλης, ο Εμμανουήλ Α. Μπακακούλης» της Κριεζή. 

1. Συζήτηση πάνω στην έννοια «αγαπημένος».
2. Τι θα πει «σ’ αγαπώ;»
3. Ποιος το λέει σε ποιον;
4. Πώς το δείχνουμε;

11. Κατασκευή κάρτας καρδιάς όπου γράφουμε μέσα «σ’ αγαπώ» και το δίνουμε σε όποιον αγαπάμε περισσότερο.

12. Διαβάζουμε το «Όταν είμαι ο εαυτός μου» της Spelman και το συζητάμε. 

  Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΟΥ

• Μετράμε το ύψος και το βάρος μας, το καταγράφουμε και το συγκρίνουμε
• Μετράμε το μήκος μας σε τουβλάκια
• Διαβάσαμε το βιβλίο «Αυτό που νιώθω» του Cain και συζητήσαμε πάνω στα διάφορα συναισθήματα που μπορούμε να νιώσουμε ενίοτε. Επειδή είναι νωρίς ακόμα, δώσαμε περισσότερο έμφαση στην εικονογράφηση των συναισθηματικών εκφράσεων και λιγότερο στο περιεχόμενο.

Ο ΟΝΕΙΡΟΦΑΓΟΣ

Εισάγουμε τον «Ονειροφάγο», ένα κουτί προσωποποιημένο, το οποίο «τρώει» τους εφιάλτες των παιδιών. Έτσι, όποιο παιδί θέλει ζωγραφίζει το πρωί που έρχεται ζωγραφίζει τον εφιάλτη του και μέσα στη μέρα ο εφιάλτης έχει εξαφανιστεί.

 

 

ΤΟ ΡΟΛΟΪ ΤΩΝ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ

            Εισάγεται το ρολόι των συναισθημάτων με τέσσερα βασικά συναισθήματα: χαρά, λύπη, φόβος, θυμός. Κάθε μέρα, λίγο πριν φύγουν τα παιδιά από το σχολείο, καθένα τους πάει στο ρολόι των συναισθημάτων και δείχνει ένα ή δύο συναισθήματα που ένιωσε στο σχολείο και το  αιτιολογεί. Αργότερα θα προστεθεί η παράμετρος σπίτι αλλά και η υπόθεση για ένα συναίσθημα που μπορεί εκείνη τη μέρα να ένιωσε ένας φίλος του.

13. Παραμύθι: «Έλμερ, ο παρδαλός ελέφαντας» του Μακ Κι, συζήτηση πάνω στη διαφορετικότητα και τη μοναδικότητα.

14.  Περίγραμμα παλάμης του κάθε παιδιού και σε κάθε δάκτυλο γράφουν κι ένα πράγμα που τους αρέσει στον εαυτό τους.

15. Κατασκευή κάρτας εαυτού: ζωγραφίζουν στο εξώφυλλο τον εαυτό τους, γράφουν το όνομα τους και στο εσώφυλλο συμπληρώνουν την πρόταση: «Μου αρέσει ο εαυτός μου γιατί…»

16.  Έχοντας εισαγάγει το ρολόι των συναισθημάτων με τα βασικά «χαρά, λύπη, θυμός, φόβος», αναγνωρίζουν και κυκλώνουν ένα συναίσθημα που ένιωσαν σήμερα στο σχολείο. Επίσης ζωγραφίζουν σε ένα πρόσωπο (αγόρι ή κορίτσι) ένα συναίσθημα που ένιωσαν και το καταγράφουν.

     

 

ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΦΡΙΝΤΑ ΚΑΛΟ

 Με αφορμή τους πίνακες της Φρίντας Κάλο ζωγραφίζουν τη δική τους αυτοπροσωπογραφία και την συμπληρώνουν γύρω-γύρω με τα αγαπημένα τους πράγματα ή πρόσωπα.

17.  «Ένιωσα καλά με τον εαυτό μου όταν…», διαλέγουν μία φορά που το κατάφεραν αυτό, το καταγράφουμε και το ζωγραφίζουν

18. Τα παιδιά με πίνακα αναφοράς το ρολόι των συναισθημάτων γράφουν και ζωγραφίζουν δύο συναισθήματα που ένιωσαν σήμερα.

ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ

Ακούμε τέσσερα μουσικά κομμάτια και μετά από κάθε κομμάτι κυκλώνουν και ζωγραφίζουν το συναίσθημα που τους προκάλεσε.

Τα μουσικά κομμάτια ήταν με την εξής σειρά:

1. Ψυχή Βαθιά, Νο 7, Αγγελάκας 
2. Η Τίγρη, Ψαραντώνης                

3. Bleu, Preisner                             

4. Barcarole, Offenbach                  

19. Το κάθε παιδί έφερε το αγαπημένο του μουσικό κομμάτι ή τραγούδι και το εικονοποίησε.

ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ – ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΩΝ – Ο ΑΛΛΟΣ

1. ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ 

 Με αφορμή την επέτειο της 28^ης Οκτωβρίου 1940, μία από τις παρουσιάσεις που έκαναν τα παιδιά ήταν για την «Κραυγή» του Μουνκ, όπου συζητήσαμε πάνω στο φόβο που προσπαθεί να δείξει ο ζωγράφος, καθώς και  για τη «Γκουέρνικα» του Πικάσο, όπου παρουσιάζει την οργή, το θυμό, τη θλίψη και τη λύπη.

2. Φτιάχνουμε πάλι κάρτα αλλά αυτή τη φορά για τους αγαπημένους μας φίλους: «Ο καλύτερος φίλος μου /Η καλύτερη φίλη μου είναι ο/η γιατί…».

3.   Για τα συναισθήματα που νιώθουμε άρχισαν να μη μας φτάνουν οι λέξεις κι έτσι αρχίζουμε να ψάχνουμε εντάσεις και μεγέθη συναισθημάτων. Εισάγεται το ρολόι του θυμού με τα συναισθήματα: εκνευρισμός, νεύρα, θυμός, οργή. Οι εικόνες που αντιπροσωπεύουν κάθε συναίσθημα είναι έργα μεγάλων ζωγράφων όπως Πικάσο, Παρθένης, Γύζης, Ιακωβίδης, Λύτρας, Σαγκάλ, Κλιμτ και άλλοι.

      

Το ρολόι του Θυμού